Soms kom ik tijdens mijn werk situaties tegen die me diep raken. Kleine momenten die zó puur zijn, dat ze alles zeggen over liefde, verlies en verbondenheid — zelfs bij de allerkleinsten.
Zo was er laatst Sophietje.

Ze doet me denken aan mezelf op die leeftijd: ontwapenend, spontaan en voor de duvel niet bang. Een meisje van nog geen drie, vol leven en nieuwsgierigheid.
Op de dag dat oma thuis lag opgebaard, stond Sophie al klaar om te helpen bij oma’s crèmemomentje. Met een kammetje in haar kleine handjes keek ze me aan en wees naar oma:
“Haartjes kammen?”

Oma lag in bed, voor het raam, in de woonkamer. Samen met Sophie masseerde ik haar gezicht en handen met zachte, kloppende bewegingen. Sophie deed het met een ontroerende tederheid. Ze aait, strijkt en strijkt — net zolang tot ik stop. Dan kijkt ze op, trots en blij, en roept:
“Al klaar!”

Haar ouders stonden erbij en keken vol verwondering toe. Sophie sliep normaal, praatte normaal, huilde niet en was zelfs vrolijk. Niemand had dat verwacht.
Nog maar een week eerder was ze helemaal van slag — boos, jengelig, tegendraads. Alsof ze voelde dat oma’s einde naderde.

Toen oma na haar laatste verzorging weer thuis werd gebracht, kwamen er vragen van de ouders.
“Hoe moet het nu met Sophietje? Ze is nog zo klein… Oma in de kamer, dat kan toch niet, Ina? We willen hier gewoon kunnen zitten met onze vader. Is dit niet te heftig voor haar?”

Ik begreep hun zorgen, maar kon hen vanuit mijn eigen jeugdervaring geruststellen.
Kinderen voelen feilloos aan hoe volwassenen omgaan met verdriet. Als ouders rustig en liefdevol blijven, ervaren kinderen datzelfde gevoel van veiligheid.
En bovendien — het was oma’s eigen wens om thuis te zijn, dicht bij haar gezin, op haar eigen plekje. Ze wilde laten zien hoe waardevol en natuurlijk afscheid nemen thuis kan zijn.

Zo gezegd, zo gedaan.

En Sophie?
Zij bleef zingen voor oma. Telkens weer hetzelfde liedje:

Visje, visje in het water,
Visje, visje in de kom,
Visje, visje kan niet praten,
Visje, visje draai je om…

Het was alsof ze oma met haar kinderstemmetje zachtjes begeleidde, de stilte in.
Kleine wijze parel — wijs jij jouw ouders de weg maar.
Jouw oma is zó trots op jou. 💛

Reflectie

Deze ervaring met Sophietje liet me opnieuw zien hoe natuurlijk kinderen met de dood kunnen omgaan — als wij, volwassenen, hen die ruimte geven.
Waar wij soms wegkijken uit angst voor verdriet, kijken kinderen juist met open ogen. Zij voelen, troosten, zingen, helpen. Zonder oordeel.
Afscheid nemen hoeft niet zwaar of angstig te zijn; het kan juist liefdevol, zacht en vol betekenis zijn.

Laten we onze kinderen dus niet afschermen van het afscheid, maar hen meenemen — op hun eigen tempo, met hun eigen woorden en gebaren.
Want soms zijn het juist die kleine handjes die ons leren hoe groot liefde eigenlijk is.